Τα φασόλια, το μπιζέλι, η φακή, το ρεβίθι, τα λαθούρια, το κουκί, τα λούπινα, τα μαυρομάτικα φασόλια ή βίγνες, παρουσιάζουν πλήθος τοπικές ποικιλίες. Η διατήρηση αλλά και η κατοχύρωση των τοπικών ποικιλιών είναι υψίστης σημασίας.

Φασόλια Πρεσπών

Τα φασόλια Πρεσπών αποτελούν παραδοσιακό προϊόν της περιοχής των λιμνών της Β.Δ Ελλάδος. Έχουν χαρακτηριστεί ως Προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης(Π.Γ.Ε). και διακρίνονται για την ποιότητά τους που οφείλεται στο συγκεκριμένο πληθυσμό, στον τόπο αλλά και στον τρόπο παραγωγής τους. Επιπλέον, η καλλιέργεια των φασολιών των Πρεσπών έχει ενταχθεί στο Σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης. Με το Σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης τα φασόλια Πρεσπών καλλιεργούνται ακολουθώντας ένα σύστημα σύγχρονης γεωργικής πρακτικής με σεβασμό στο περιβάλλον έτσι ώστε να παράγονται προϊόντα ποιοτικά και ασφαλή, τόσο για το περιβάλλον όσο και για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές των φασολιών Πρεσπών.

Φακή Εγκλουβής

Όλοι σχεδόν γνωρίζουν ότι οι φακές Εγκλουβής είναι ίσως οι καλύτερες φακές στην Ελλάδα. Για τους μυημένους, οι φακές που καλλιεργούνται σε αυτή την μικρή γωνιά της Λευκάδας είναι ένα σπάνιο τρόφιμο, από τα πλουσιότερα σε βιολογική αξία όσπρια με μοναδικά οργανοληπτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Τα τελευταία δέκα χρόνια, η έως τότε φθίνουσα παραγωγή έχει αρχίσει να αντιστρέφεται, ενώ γίνονται συγκεκριμένες προσπάθειες για τυποποίηση του συνόλου της παραγωγής στην περιοχή, μετά και την κατοχύρωση του προϊόντος ως Π.Ο.Π. 

Φασόλια Κάπης Φενεού - ΦασόλιαΒανίλιες
Προστατευόμενα τα «ΦασόλιαΒανίλιες Φενεού» καθώς καταχωρήθηκε η ονομασία τους στο κοινοτικό μητρώο ΠΟΠ ΠΓΕ ως Προστατευόμενη Γεωγραφική ένδειξη, με εκτελεστικό κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τον οποίο γίνεται δεκτή η σχετική αίτηση του Γεωργικού Πιστωτικού Συνεταιρισμού Γκούρας. Ως οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή παραγωγής του φασολιού ορίζεται ολόκληρος ο Δήμος Φενεού, ο οποίος ανήκει στο νομό Κορινθίας της περιφέρειας Πελοποννήσου. Πρόκειται για τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 435/2012 της 16ης Μαΐου 2012, οποίος δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 134/8, την επόμενη ημέρα και τίθεται σε ισχύ μετά από 20 ημέρες. Τα φυσικά χαρακτηριστικά των σπερμάτων είναι το ωοειδές σχήμα τους, το ιδιαίτερα μικρό μέγεθος, αφού το βάρος 1000 σπόρων κυμαίνεται από 270g έως 280g, κατατάσσοντας το στην κατηγορία των μικρόσπερμων ποικιλιών, το λευκό χρώμα τους και ο λεπτός φλοιός τους. Όσον αφορά τα χημικά χαρακτηριστικά τα «φασόλια – βανίλιες Φενεού» έχουν πολύ υψηλή θρεπτική αξία αφού αποτελούν άριστη πηγή πρωτεΐνης, αμύλου και σιδήρου, είναι πλούσια σε πολυακόρεστα και με χαμηλή χοληστερόλη. Ορισμένα χαρακτηριστικά στα «φασόλια – βανίλιες Φενεού» έχουν τιμές ευνοϊκότερες από τα άλλα παρόμοια που υπάρχουν στην αγορά. Το προϊόν με την ονομασία «Φασόλια–βανίλιες Φενεού» παρουσιάζει οργανοληπτικά χαρακτηριστικά που το διαφοροποιούν από άλλα φασόλια και το καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστικό στους καταναλωτές, χάρη στην γλυκιά γεύση του, στην ικανότητα του να βράζει γρήγορα και να λαμβάνονται μετά το βρασμό σπέρματα ακέραια και πλ12ρη με μαλακή σάρκα χωρίς να διαχωρίζονται από τον φλοιό.

ΑΦΚΟΣ – Η ΦΑΒΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ

Ο άφκος ή φάβα της Λήμνου, καλλιεργούνταν και καταναλώνονταν με επιτυχία στη Λήμνο, μέχρι πριν από 30 και πλέον έτη. Έκτοτε για λόγους οικονομικούς, κοινωνικούς και άλλους η καλλιέργεια του άφκου σχεδόν σταμάτησε. Εδώ και 2 έτη η τοπική ποικιλία αναδεικνύεται και παράγεται σε ιδιόκτητα χωράφια, επεξεργάζεται και προωθεί στην αγορά της Λήμνου, και εκτός αυτής, το προϊόν σε συσκευασίες των 10 κιλών), σε επιλεγμένα μαγαζιά που πωλούν τοπικά προϊόντα. Πρόσφατα το προϊόν βρίσκεται και στις ταβέρνες της Λήμνου. Το προϊόν διαθέτει ειδικά, ελκυστικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά που το καθιστούν διαφορετικό και ιδιαίτερο. Το προϊόν πρωτοεμφανίσθηκε στην αγορά το 2010 – 2011, και έκτοτε έχει γίνει θετικότατα αποδεκτό από τους καταναλωτές

Λαθούρι (Φάβα) Σαντορίνης

Είναι από τη μοναδική ποικιλία Lathurus Clymenum L.που σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα στις ανασκαφές του Ακρωτηρίου, καλλιεργείται αποκλειστικά και ανελλιπώς στο νησί της Σαντορίνης εδώ και 3500 χρόνια. Το συγκεκριμένο γενετικό υλικό σε συνδυασμό με εδαφοκλιματικούς παράγοντες αλλά και τις μεθόδους επεξεργασίας με χειρόμυλους, η ωρίμανση σε υπόσκαφτες κάναβες και η ξήρανση στον ήλιο, χαρίζουν στη φάβα Σαντορίνης γευστική ιδιαιτερότητα. Σήμερα υπάρχουν στην Σαντορίνη περί τους 200 καλλιεργητές που καλλιεργούν 1500 στρέμματα λαθούρι. Η χαμηλή στρεμματική απόδοση, η μέθοδος αλωνίσματος, λικνίσματος, επεξεργασίας και διατήρησης ανεβάζουν το κόστος της. Παρόλα αυτά διατίθεται κάθε χρόνο το σύνολο της παραγωγής.

Άλλα τοπικά όσπρια

Κουκιά (Στενοκούκι Κεφαλληνίας,

Λαθούρι, Πάτμος

Λευκά Μυρτίσκης Ροδόπης, Ασπρομύτικα Λήμνου

Μπαρμπούνια Ξάνθης,

Μπιζέλι (Πισσάρα Ιθάκης)

Πεντοκούκι Λέσβου)

Ρεβίθια Λισβορίου

Ρεβύθι, Λισβορίου, Μαρωνείας

Ρόβι, Γαύδος, Ιθάκη, Λέσβος

Φακή Δομοκού

Φασόλια Κάπης, Παπούλα Σερρών